អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រនិងអ្នកវិភាគ៖ទសពិរាជធម៌នៃព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧គួរមេដឹកនាំបច្ចុប្បន្នយកមកប្រតិបត្តិ
ទសពិធរាជធម៌ មាន ១០យ៉ាង គឺធម៌ ១០ ប្រការ សម្រាប់ព្រះរាជាទ្រង់ប្រព្រឹត្ត ព្រមទាំងណែនាំពួកសេនាបតីមន្ត្រីធំតូចនិងរាស្ត្រប្រជាឲ្យប្រព្រឹត្តផង។
ទសពិធរាជធម៌នៃអ្នកដឹកនាំមានដូចជា៖
១-ទានៈ គឺ ការធ្វើអំណោយ
២-សីលៈ គឺការរក្សាសីល ៥ ជានិច្ច ឬរក្សាសីល ១០ មួយដងមួយកាល
៣-បរិច្ចាគៈ គឺ ការចំណាយព្រះរាជទ្រព្យទំនុកបម្រុងប្រទេសជាតិ
៤-អាជ្ជវៈ គឺ មានសេចក្ដីត្រង់
៥-មទ្ទវៈ គឺ មានសេចក្ដីទន់ភ្លន់ស្លូតសុភាពរាបសា
៦-តបៈ គឺ ការកាន់ឧបោសថសីលតាមកាលកំណត់ម្ដងៗ
៧-អក្កោធនៈ គឺ ការមិនធ្វើឱ្យអ្នកដទៃក្ដៅក្រហាយ
៨-អវិហឹសា គឺ ការមិនបៀតបៀនអ្នកដទៃ
៩-ខន្តី គឺការមានសេចក្ដីអត់ធន់
១០-អវិរោធនៈ គឺការមិនបំពានលើធម៌លើច្បាប់ ។
អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រ ខ្មែរនិងបរទេស បានកត់ត្រា នូវ ទស្សនទាន របស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដោយភ្ជាប់ នឹង ទ្រឹស្ដី ទសពិធរាជធម៌ របស់ព្រះអង្គមក ធ្វើការបកស្រាយ និងទទួចឱ្យមានការយកប្រតិបត្តិ ដល់ រាស្រ្តនាសម័យនេះ។ អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រ និងអ្នកវិភាគ មើលឃើញថា ការដឹកនាំរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្មនទី៧ ដែលមានអោយខ្មែរខ្លាំងនៅពេលនោះ គឺការអត់ឱន និងការ បង្រួបបង្រួមកម្លាំងជាតិ ក្រោមអំណាចនៃបារម៉ីតា និង ការខន្តីទាំង១០របស់ព្រះអង្គ។
១-ទានៈ គឺ ការធ្វើអំណោយ
២-សីលៈ គឺការរក្សាសីល ៥ ជានិច្ច ឬរក្សាសីល ១០ មួយដងមួយកាល
៣-បរិច្ចាគៈ គឺ ការចំណាយព្រះរាជទ្រព្យទំនុកបម្រុងប្រទេសជាតិ
៤-អាជ្ជវៈ គឺ មានសេចក្ដីត្រង់
៥-មទ្ទវៈ គឺ មានសេចក្ដីទន់ភ្លន់ស្លូតសុភាពរាបសា
៦-តបៈ គឺ ការកាន់ឧបោសថសីលតាមកាលកំណត់ម្ដងៗ
៧-អក្កោធនៈ គឺ ការមិនធ្វើឱ្យអ្នកដទៃក្ដៅក្រហាយ
៨-អវិហឹសា គឺ ការមិនបៀតបៀនអ្នកដទៃ
៩-ខន្តី គឺការមានសេចក្ដីអត់ធន់
១០-អវិរោធនៈ គឺការមិនបំពានលើធម៌លើច្បាប់ ។
អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រ ខ្មែរនិងបរទេស បានកត់ត្រា នូវ ទស្សនទាន របស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដោយភ្ជាប់ នឹង ទ្រឹស្ដី ទសពិធរាជធម៌ របស់ព្រះអង្គមក ធ្វើការបកស្រាយ និងទទួចឱ្យមានការយកប្រតិបត្តិ ដល់ រាស្រ្តនាសម័យនេះ។ អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រ និងអ្នកវិភាគ មើលឃើញថា ការដឹកនាំរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្មនទី៧ ដែលមានអោយខ្មែរខ្លាំងនៅពេលនោះ គឺការអត់ឱន និងការ បង្រួបបង្រួមកម្លាំងជាតិ ក្រោមអំណាចនៃបារម៉ីតា និង ការខន្តីទាំង១០របស់ព្រះអង្គ។
ពួកគាត់ថា បើមេដឹកនាំធ្វើបាន គឺកម្ពុជាមានសន្តិភាពទាំងផ្លូវកាយនិងផ្លូវចិត្តហើយប្រទេសមានការឯកភាពជាតិ ។ចំណែកប្រទេសជិតខាងក៏មិនប្រមាទ ខ្មែរ។
ក្នុងបទសម្ភាសមួយជាមួយវិទ្យុស្រ្តី លោក ឯមសុវណ្ណារ៉ា អ្នកវិភាគនយោបាយកម្ពុជា បានបង្ហញទស្សនៈរបស់លោក អំពីាស្នាព្រះហស្ថរបស់ព្រះអង្គដែលមនុស្សខ្មែរគ្រប់ជំនាន់មិនអាចភ្លេចឡើយ។ ទស្សនៈដ៏ល្អបំផុតគឺ ទុក្ខរបស់រាស្ត្រគឺជាទុក្ខរបស់ព្រះអង្គដែរ។ តែលោកថា មេដឹកនាំខ្មែរ ជំនាន់នេះ មិនអាចធ្វើបានទេ។
និយាយពីទសពិធរាជធម៌ វិញ អ្នកវិភាគរូបនេះ បានទទួលស្គាល់ពីភាពដឹកនាំរបស់ព្រះអង្គ ដែលនាំអោយមានការឯកភាពជាតិ ។ លោកថាការអធ្យាស្រ័យរបស់មេដឹកនាំទៅថ្នាក់ក្រោម ទៅអ្នកនយោបាយ បក្សដទៃ និងពលរដ្ឋ គឺជាគុណបំណាច់មួយរបស់ព្រះអង្គ ដែលគួរអ្នកនយោបាយ ជំនាន់ក្រោយយកមកអនុវត្ត។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដើមឡើយឈ្មោះជ័យធន ប្រសូតប្រហែលនៅឆ្នាំ ១១២៥ ហើយព្រះអង្គឡើងគ្រងរាជ្យក្នុងគ.ស ១១៦២ ក្នុងចន្លោះសតវត្សទី១២ និងដើមសតវត្សទី១៣។ ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គ ប្រទេសខ្មែរមានផ្ទៃនគរធំទូលាយខាងកើតទល់និងប្រទេសចាម ខាងត្បូងទល់និងសមុទ្រ ខាងលិចទល់និងភូមា ខាងជើងទល់និងប្រទេសចិន ។ភាពធំធេងនៃនគរខ្មែរ នាសម័យនោះ ពុំមែនជាលទ្ធផលនៃវាតទីនិយមទេ ព្រះអង្គគ្រាន់តែកាន់កាប់ដោយពង្រឹងតំបន់នានា ដែលជាអតីតទឹកដីខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រេ ឌៀម សុផល បានហៅព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ជាស្ដេចចក្រព័ត្រា ។ លោកថាស្ដេចខ្មែរដ៏ល្បីល្បាយនេះ បានបន្សល់ទុកច្រើនណាស់នូវសម្បត្តិវប្បធម៌ ដល់មនុស្សខ្មែរគ្រប់ជំនាន់។
លោក ថា ព្រះអង្គជាស្ដេចមួយអង្គដែល អោយតម្លៃដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ និងថ្នាក់ក្រោម។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ជាព្រះរាជាដ៏មានមហិទ្ធិឫទ្ធិខ្លាំងពូកែចុងក្រោយនៃរាជាណាចក្រអង្គរ។
ព្រះអង្គជាស្តេចសឹកមួយអង្គដ៏ខ្លាំងពូកែ និងមានព្រហ្មវិហារធម៌ដល់ប្រជានុរាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គ។ អ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តអំពីប្រទេសកម្ពុជា លោក អៃម៉ូនីញ៉េរ៍ (Aymonier) បានសិក្សាពីព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ និងសន្និដ្ឋានថា ជាក្សត្របង្កើតសម័យដ៏រុងរឿងបំផុតនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ការបង្រួបបង្រួមជាតិរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ បានចាប់ផ្តើមចុះផ្សាយនៅក្នុងព្រឹត្តិបត្រ សាលាបារាំងចុងបូព៌ា ដោយសារលោក ល្វីស៍ ហ្វ៊ីណូត៍ (Louis Finot) នូវអត្ថបទសិលាចារឹកសំស្រ្កឹតមួយ ដែលប្រទះឃើញដោយលោក ហ្ស៊ក ម៉ាស្ប៉ឺរ៉ូ (Georges Maspero) នៅត្រង់សាយហ្វុង (Say Fong) ជិតក្រុងវៀងចន្ទន៍ ដែលផ្តល់ព័ត៌មានពីការកសាងមន្ទីរពេទ្យនៅ គ.ស ១១៨៦៕ WMC
Comments
Post a Comment